Günümüzde, çizgi roman yazarlarının yeni bir seriye başladıkları zaman takındıkları tutum, çok kabaca olarak ikiye ayrılabilir: (1) Daha önceki her şeyi tamamen yok sayıp, kendi kurgularını yaratma eğilimi, ve (2) Serinin geçmişini didik didik ederek, bu geçmişi kendi kurguları içinde kullanma tercihi. Grant Morrison, zaten çoğu çalışmasında ikinci gruba dahil olan bir yazar - ve Batman yazarlığı dönemi de, bunun belki de en abartılı dönemi olarak dikkat çekiyor. Dolayısıyla, Batman R.I.P hikayesini okumayı düşünen herkesin, son derece faydalı bir çalışma olan bu antolojiyi, mutlaka okuması gerekiyor.
Batman R.I.P’i okumanın gerekliliği veya gereksizliğini tartışmayı, serinin incelemesine bırakıyorum, ama R.I.P gibi karışık bir kurguyu okuma planınız olmasa bile, The Black Casebook’a bir şans vermenizi kesinlikle tavsiye ederim.
Yani, şuna nasıl bir şans vermeyebilirsiniz ki?
Batman R.I.P. ve Grant Morrison Üzerine Notlar
2008 yılından yayınlanan Batman R.I.P., pek çok açıdan karışık, anlaşılması zor, ciddi miktarda okuma gerektiren, kompleks bir seriydi. Üstelik, şahsi fikrimi soracak olursanız, DC Comics ve Grant Morrison’un bu hikaye etrafında aldığı bazı kararlar, seriyi sayı sayı takip etmeyen kitle için, işi normalde olacağından çok daha karışık hale getirdi.
Batman R.I.P. incelememizin kendisini, Sayı Seri İncelemeleri bölümümüzden okuyabilirsiniz. Bu yazı, incelememizde ve seride kafa karıştırıcı olabilecek bazı konuları, madde madde açıklamaya çalışan bir makale olacak.
1 - Batman R.I.P., son derece karışık bir hikaye olmasının yanı sıra, aslında Grant Morrison’un yazarlığındaki Batman döneminin sadece bir bölümüydü. Dolayısıyla, seride konu alınan pek çok şey, daha önceki sayılar okunmadan - hatta daha sonraki sayılar okunmadan - tam anlamıyla anlaşılması mümkün olmayan konulardı.
2 - Belki de en önemlisi, Batman R.I.P, bana kalırsa, stratejik olarak yanlış isimlendirilmiş bir hikayeydi. Bunu biraz açmak istiyorum.
“R.I.P” kısaltması, kökü Latince’ye dayanmakla birlikte, İngilizce’de Rest in Peace kelimesinin kısaltmasıdır, ve mezar taşlarının vs. üstünde yer alır. Dolayısıyla, R.I.P, bizim “Toprağı bol olsun” veya “Allah rahmet eylesin” cümlelerimiz gibi, birisi öldükten sonra söylenecek / yazılacak bir cümledir.
O yüzden, eğer siz gidip hikayenizin adını Batman R.I.P. koyarsanız, seriyi okuyacak veya merak edecek insanlar bunun “Batman’in öleceği” bir hikaye olduğunu düşünürler. Tabi bunu, okuyucuları yanıltmak, bir sürpriz yapmak için de kullanabilirsiniz, ama bir de gidip Batman R.I.P’ten sonraki hikayenin adına Batman: Last Rites gibi, yine ölümle alakalı bir başlık koyarsanız, sonra gidip aslında aynı süre zarfı içinde Batman’i (tamamen ayrı bir seri ve tamamen ayrı bir kurgu içinde) gerçekten öldürürseniz, durumu daha da karıştırmış olursunuz.
Daha fazla uzatmadan size durumu açıklayayım. Batman R.I.P., adına rağmen, Batman’in öldüğü bir hikaye değildi. Hatta, ortada Batman’in ölmesinin lafı geçmiyordu - serinin “kötü karakterleri” olan Black Glove organizasyonunun asıl amacı, Batman’i öldürmek değildi.
Batman R.I.P.’in son sayısı Batman # 681, Aralık 2008 kapak tarihiyle satışa sunulmuştu. Batman, bu sayının sonunda bir helikopter patlaması yaşıyor, fakat DC’nin diğer dergilerinde gözükmeye devam ediyordu - yani ölmüyordu.
Bir ay sonra, Ocak 2009’da, Final Crisis # 6 yayınlandı. Batman, bu sayıda, Darkseid tarafından öldürüldü. (Yani, en azından öyle gözüktü).
Buradaki sıkıntıyı görebiliyor musunuz bilmiyorum, ama bence bir satış stratejisi olarak, yapılan hata çok bariz: Eğer bu kadar önemli bir karakterinizi öldürecekseniz, ölümden bir ay önce tamamlanan, ve karakterin ölümüyle (çok büyük ölçüde) hiçbir ilgisi olmayan bir hikayeyi, Batman R.I.P. olarak adlandırmazsınız.
İşin “teknik” mantığı şuydu: Batman, R.I.P. hikayesinden sonra Final Crisis macerasında yer almak için Gotham’dan ayrılmış, Justice League’in yanına gitmiş, Final Crisis sırasında da ölmüştü. Arada geçen sürede, herkes Batman’in “kayıp” olduğuna inanmış, Batman serileri bu mantıkla, yan karakterler üzerinden ilerlemişti. Özellikle, “R.I.P. The Missing Chapters” maceraları okunduğunda, iş az çok bir mantığa oturuyordu.
Fakat tabi ki, R.I.P. - Final Crisis - Last Rites üçlemesi, her şeyin mantıklı olmasını bekleyerek okuduğunuzda, özellikle de isimlendirme açısından, ciddi sıkıntılar içeriyordu. Üstüne üstlük, her şeyin az çok bir mantığa oturtulduğu (Final Crisis’ten önce yaşananları anlatan) R.I.P. Missing Chapter maceraları da, Final Crisis’in sona ermesinden, Last Rites hikayesinin bitmesinden aylar sonra yayınlanmıştı.
Aynı şekilde, Morrison’un yazarlığının ilerleyen dönemlerinde de, R.I.P.’in aslında Rest in Peace’in değil, Rot in Purgatory’nin kısaltılmışı olduğu ortaya çıktı - ama bu da tabi herhangi bir önem teşkil edeceği dönemden aylar sonra oluyordu.
Kısacası, eğer bu dönemde Batman okuyan bir okursanız; Batman R.I.P. adlı, Batman'in ölümüyle alakası olmasını beklediğiniz bir seri okuyordunuz, serinin içinde bu konu gündeme bile gelmiyordu, serinin sonunda Batman bir helikopter patlaması içinde kalıyordu, ama daha sonra gidip Final Crisis kurgusu içinde Darkseid ile savaşıyor, R.I.P.'teki hikayeden tamamen bağımsız şekilde ölüyor, ama Batman serilerinde onun sadece kayıp olduğu söyleniyor, olayı biraz netleştiren açıklamalar ise aylar sonra yapılıyordu.
3 - Ki bu da, bizi yine önemli bir başka noktaya getiriyor. Batman R.I.P ve genel olarak Grant Morrison’un Batman dönemi, son derece zorlu bir dönem olmanın yanı sıra, aynı zamanda, her şeyi doğru sırayla okusanız bile, her zaman mantıklı olmayan bir dönemdi. Zira, büyük “event”ler, önemli hikayeler ve farklı serilere yayılmış olması sebebiyle, hikayelerin kusursuz bir sırayla okunması mümkün değildi.
Örneğin, “Batman R.I.P.” ile “Final Crisis” arasındaki dönemi anlatıyor olması gereken sayılar, Batman 701 ve 702’ydi. R.I.P’in 681 ile bittiğini hatırlayacak olursanız, aradaki zamanlamanın ne kadar problematik olduğunu görebilirsiniz.
Kısacası, Batman R.I.P., olabilecek en doğru, en sadık sırayla okunduğunda bile, kronolojik bir mantığı olmayan bir seriydi. Zaten kendi içinde bu kadar karışık olan bir serinin, bir de böyle bir özelliği olması, işi daha da zorlaştırıyordu.
4 - Son olarak, (yeteri kadar sıkıntı yokmuş gibi) işin içine bir de New 52 girdi. Tahmin edebileceğiniz gibi, Batman R.I.P., Final Crisis ve sonrasındaki olaylar, hep New 52 öncesinde geçen maceralardı. Daha sonra, New 52 gelip tüm DC Evreni’ni sıfırladı, Batman birinci sayıdan başlatıldı. Fakat Grant Morrison’un kendi hikayesini anlatmaya devam ettiği Batman Incorperated serisi ve konsepti, aynen devam etti.
Bu da, işi son bir cümleyle özetlersek, Batman R.I.P. ve Morrison dönemini, her zaman istikrar ve tutarlılık beklenmemesi gereken, kendi içindeki mantığı ve devamlılığı ile anlaşılması gereken bir seri haline getirdi.
Eğer bu dönemi okumak gibi bir niyetiniz varsa, bu bilgilerin aklınızın bir köşesinde olmasında, "anlayamadığınız" veya "fazla karışık bulduğunuz" noktaların, büyük ölçüde sizden değil, serinin kendi yapısından kaynaklandığını hatırlamanız da, sizin için daha rahat bir okuma deneyimi sunacaktır.
Batman R.I.P.
New 52 öncesi Batman dergisinin, 676. sayısı ile 681. sayısı arasında geçen Batman R.I.P. hikayesi, The Black Glove adı verilen bir organizasyonun, Batman’in psikolojisini yerle bir etme, onu delirtme çabasını konu alan, zorlayıcı bir hikaye. Grant Morrison’un Batman yazarlığı döneminde yayınlanan bu macera, daha önceki çeşitli hikaye kurgularını okumadan, hatta ve hatta, sonrasındaki gelişmeleri de takip etmeden, anlamanın çok zor olduğu bir eser olarak karşımıza çıkıyor.
Yine de konu hakkında biraz bilgi vermek gerekirse, hikayenin ana kurgusu gizemli karakter Dr. Simon Hurt’ün çektiği The Black Glove organizasyonunun, takıntılı bir şekilde Batman’i psikolojik olarak çökertmeye çalışması üzerine kurulu. Fakat bunu nasıl yaptıklarını, bunun ne gibi boyutları olduğunu normal incelemelerde yaptığım gibi kısaca özetlememe imkan yok, çünkü işin kurgusu o kadar çok boyutlu ki, Batman’i delirtmek için yapılanlar, Bruce Wayne’in daha önceki sayılarda yakınlaştığı, hatta Batman olduğunu bile itiraf ettiği sevgilisi Jezebel Jet’ten, kökleri ta Black Casebook’ta toplanan 1950 - 1960 maceralarına dayanan tıbbi tekniklere, çok geniş bir yelpazeden öğeler içeriyor.
Batman'in delirtilmesi yönündeki ilk somut adım, serinin ikinci sayısında atılıyor. Batcave’in, yani Bruce Wayne’in gerçek evi olarak tanımlayabileceğimiz yerin durumundan yola çıkan Jezebel, Bruce’a tüm hayatını sorgulatan, hatta aramakta olduğu Black Glove’un kendisi olduğunu ima eden cümleler kurduktan sonra, o sihirli kelimeyi söylüyor, ve “Zur-En-Arrh” lafını duyan Bruce Wayne, kontrolünü kaybetmiş gibi gözüküyor.
Onu daha sonra, Gotham sokaklarında, ne yaptığını bilmez bir halde gezinirken görüyoruz. Akli dengesini tamamen yitirdiğini sezdiğimiz Bruce, kendisine renkli bir kostüm (Evet, aşağıda görebileceğiniz Batman of Zur-En-Arrh kostümü) hazırlıyor, durmadan hayal gücünün bir ürünü olan Bat-Mite ile konuşuyor, eski püskü bir radyoyu yıllar önce ele geçirdiği Bat-Radia olarak tanımlıyor. Kısacası, o sayfaları okuduğunuz anlarda, Batman gerçekten de kafayı yemiş gibi gözüküyor.
Üstelik, Black Glove’un oyunu; başından beri onların bir parçası olan Jezebel Jet’in ihanetinin ortaya çıkması, Joker’ın işin içine (yeniden) dahil olması ve Bruce Wayne’in canlı canlı gömülerek, akli dengesinin tamamen yok edilmesindeki son adımın da atılması gibi faktörler nedeniyle, kesin bir başarıya ulaşacakmış gibi gözüküyor. Fakat Hurt’ün yaptığı birkaç ufak hata, bu kusursuz planının da felaketi oluyor: Birincisi, tüm hazırlığına, çabasına ve detaycılığına rağmen, Simon Hurt yine de Bruce Wayne’i fazla küçümsüyor, ve ikincisi, Joker’a “benim iyi ve sadık hizmetkarım” - “my good and faithful servant” diyor.
Sonuç olarak, yine bu serinin öncesinde yaşanan olaylarla, Bruce Wayne’in aslında yıllardır kendi zihnine karşı bir saldırıyı beklediğini, uzun süredir bunun için hazırlanmakta olduğunu, ve bu saldırının nasıl ve nereden geleceğini bilememesine rağmen, bir şekilde bunun için hazırlanmakta olduğunu görüyoruz. Bu sayede, Bruce Wayne Dr. Hurt’ü - en azından amacına ulaşamaması anlamında - alt etmeyi başarıyor, ve Morrison’un hikayesinin bu bölümü hem Batman’in, hem de Dr. Hurt’ün bir helikopter patlaması içinde kaldıkları bir sahneyle, büyük ölçüde sona eriyor.
Bu yazdıklarım, konuyu özetleme veya aktarma yolunda bir çaba değil - zira daha önce Jonathan Hickman’ın Fantastic Four’u yazısında da bir örneğini göstermeye çalıştığım gibi (ki, Morrison bildiğiniz gibi Hickman’ın yazarlık konusunda en büyük ilham kaynaklarından birisi) bu pek özetlenebilecek, açıklanabilecek bir senaryo değil. Hikayeyi gerçekten anlamak için, sadece R.I.P’i değil, öncesindeki ve sonrasındaki sayıları da okumanız, hatta geri dönüp pek çok şeyi tekrar tekrar hatırlamanız gerekiyor. Sadece bu bile, pek çok çizgi roman okurunun Batman R.I.P.’ten pek hoşlanmamasını sağlayan bir durum.
Benim için Batman R.I.P.’in asıl başarısı ise şurada: Grant Morrison hikayesini o kadar sabırla, o kadar geçmişe bağlayarak geliştiriyor ki, sayfaları çevirip Black Glove’un Batman’i alt etmek için neler planladığını gördüğünüzde - bu fikrin süper kahramanların doğasına aykırı olduğunu bilmenize rağmen - planın işe yarayacağını, Bruce Wayne’in gerçekten delireceğini, ve bu işin bir şekilde, “kötü sonla” biteceğine inanır gibi oluyorsunuz. Ama, iş bir sonuca bağlanıp, Bruce Wayne gerçek yüzünü gösterdiğinde, hikayenin geldiği nokta, Morrison’un esin kaynağı olan Gümüş Çağ ruhunu sonuna kadar andırıyor: “Batman” o kadar iyi ve o kadar hazırlıklı ki, yenilmesi gibi bir ihtimal neredeyse hiçbir zaman bulunmuyor.
Tabi bunu, “Gümüş Çağ Ruhu” olarak değil de, Morrison’un kendi yaptığı gibi, “ultimate” bir Batman hikayesi olarak tanımlamak daha doğru. Batman R.I.P., Bruce Wayne’in ne kadar güçlü, ne kadar kararlı, ne kadar sağlam bir adam olduğunu görmek için ideal bir hikaye - ve Batman'i, yan karakterlerini, yaratılan kurguları ve karakterin tarihini düşündüğünüzde, Morrison'un bir yazar olarak ulaştığı seviye, gerçekten etkileyici.
Peki bunun dışında? Batman R.I.P. konusunda, karakter açısından sağlam bir hikaye olduğunun ötesinde neler söylenebilir?
Açıkçası, şu noktadan sonra söylenebilecek her şey, tamamen sübjektif. “Çizgi roman okuru” kavramını sık sık tek bir insan türünü ifade eder gibi kullansak da, herkesin zevklerinin farklı olduğunu unutmamak gerekiyor. Kimilerimiz Batman R.I.P.’in detay seviyesine, geçmişe bağlantılarına, çok boyutluluğuna ve daha fazlasına hayran kalacakken, diğerlerinin hikayenin kopuk akışından, mantık çerçevesinde değerlendirilemeyecek özelliklerinden, yeni / rahat okurlara tamamen kapalı olmasından ve yine, “daha fazlasından” nefret etmesi kaçınılmaz.
Yazının başındaki espriyi maruz görün, ama yine aynı kalıpla bitireceğim. Batman R.I.P, tek cümleyle özetlemek gerekirse, bazılarının nefret edeceği, bazılarının ise çok seveceği bir çizgi roman. Layığıyla okumak gerçekten zaman alıyor, ve özellikle karakterin her önemli anını yakalamak isteyen büyük bir Batman hayranı değilseniz, sizi tatmin edecek daha “kolay” eserler bulmanız kesinlikle mümkün.
Not - Dediğim gibi, hikayeyi okumak isterseniz okumanız gereken sayılar Batman (vol. 1) # 676 -681 şeklinde. Fakat sadece bu altı sayıyı okuyarak pek bir şey anlamak mümkün değil - eğer ilgi olursa, Grant Morrison’un Batman dönemi hakkında bir okuma listesi hazırlayabiliriz, fakat böyle bir listenin aşağı yukarı yüz çizgi romandan oluşacağını belirtmek gerekiyor.
Altevren.net - Berk Uralcan
+pg001.jpg)
+pg01.jpg)
+pg001b.jpg)
